آیین نامه اجرایی تشکل های شاهد و ایثارگر

*****************************************************

مقدمه:

اداره کل دانش پژوهان و تشکل ­های شاهد و ایثارگر با بهره مندی از بند ۸  از اصل سوم قانون اساسی مبنی بر «مشارکت‏ عامه‏ مردم‏ در تعیین‏ سرنوشت‏ سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی‏ و فرهنگی‏ خویش » و بر اساس  بند ۶ ردیف ب ماده ۵ اساسنامه بنیاد؛«توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و مؤثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور » و همچنین برابر اهداف مندرج در بندهای یکم تا سوم ماده ۳  همین اساسنامه ؛ « احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت در جامعه، زنده نگه داشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و حفظ آثار آنها و تجلیل، تکریم ، صیانت و حمایت از خانواده‌های معظم شاهد » و ماده ۶۳ قانون جامع خدمت رسانی به ایثارگران در راستای تحقق آرمان های بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) و منویات مقام معظم رهبری مبتنی بر رویکرد «علمی- پژوهشی و فرهنگی» و با تقویت نهادهای مردمی فعال و تشکل های شاهد و ایثارگر در حوزه نخبگان، سرآمدان و ایجاد ارتباطات متقابل و پاسخگویی بهتر به جامعه و اثر­بخشی فراگیر در میان سایر نیروهای شاهد و ایثارگر، برای ورود به عرصه ­های مختلف علمی، فرهنگی، پژوهشی و مدیریتی کلان کشور، آیین نامه اجرایی تشکل ­های شاهد و ایثارگر را تنظیم و ابلاغ می نماید.

چالش های جاری (ضرورت ها):
۱-  تدوین آیین نامه جامع و دستورالعمل اجرایی مرتبط جهت انسجام و نظم بخشیدن به برنامه های تشکل های شاهد و ایثارگر
۲- ایجاد تعادل در انتظارات و خواست های جامعه ی هدف و حیطه ی اختیارات و توان بنیاد شهید در خصوص تشکل های شاهد و ایثارگر
۳- شفافیت در فرآیند فعالیت ها و شکل گیری تشکل های شاهد و ایثارگر و ارتباط آنها در داخل و خارج بنیاد

فرصت های پیش روی:
۱- ارایه استاندارها و ضوابط در شکل گیری تشکل های شاهد و ایثارگر و انسجام بخشیدن ایشان در چارچوب این آئین نامه
۲- ایجاد ساز و کارهای مناسب جهت وحدت رویه تشکل های شاهد و ایثارگر در ابعاد فرهنگی ،سیاسی ، اجتماعی و بهداشت ودرمان  

ماده ۱: تعاریف:
 در این آیین نامه ، واژه ها و عبارات زیر به جای مفاهیم مبسوط به کار برده می شوند:
الف) بنیاد : بنیاد شهید و امور ایثارگران
ب) اداره کل: اداره کل دانش پژوهان و تشکل های شاهد و ایثارگر
پ) تشکل: تشکل های شاهد و ایثارگر به مجموعه ای از «سازمان های مردم نهاد» متشکل از اشخاص حقیقی مستقل غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی با محوریت  خانواده های معظم شهدا و ایثارگران اطلاق
می شود که به صورت داوطلبانه و با رعایت اصول و مقررات در جهت تحکیم و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه و خدمت رسانی به خانواده های شاهد و ایثارگر در حوزه های مختلف فعالیت می کنند.
ت) عضو : هر یک از اعضای تشکل های شاهد و ایثارگر
ث) شورای بررسی مجوزها :  شورایی است که در اداره کل تشکیل می شود و به بررسی و اعلام نظر نهایی در خصوص پرونده های واصله از استان ها اقدام می کند .
ج) شورای هماهنگی : شورای هماهنگی تشکل های شاهد و ایثارگر استان است که به بررسی و ارزیابی و نظارت عملکرد تشکل های استان می پردازد .
چ) جامعه ایثارگری؛ بر اساس تعاریف مذکور که در قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و خانواده های معزز ایشان اطلاق می شود.
تبصره ۱: معیار تأیید عناوین سازمان های مردم نهاد، وزارت کشور خواهد بود.
تبصره۲: واژه «غیردولتی» به این معناست که دستگاه ­های دولتی در تأسیس و اداره تشکل دخالت نداشته باشند. مشارکت مقامات و کارکنان دولتی در تأسیس و اداره تشکل، در صورتی که خارج از عنوان و سمت دولتی آنان باشد، بلامانع است. همچنین این افراد مجاز به استفاده از امکانات و تسهیلات دستگاه متبوع خود برای پیشبرد فعالیت های تشکل نمی باشند.
تبصره۳:  اهداف «غیرانتفاعی» یعنی هیچ گونه فعالیت­های تجاری و صنفی انتفاعی به منظور تقسیم منافع آن بین اعضا، مؤسسان، مدیران و کارکنان سازمان صورت نگیرد .
تبصره۴: واژه «داوطلبانه بودن» به معنای؛ مشارکت و تأسیس و اداره تشکل بر اساس اصل آزادی و اراده اشخاص در چارچوب قوانین و مقررات است.
تبصره۵: خدمات رسانی به جامعه هدف باید در چارچوب قوانین و مقررات موضوعه باشد .

ماده ۲- مبانی قانونی:
۱- بند ۸  از اصل سوم قانون اساسی؛ « مشارکت‏ عامه‏ مردم‏ در تعیین‏ سرنوشت‏ سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی‏ و فرهنگی‏ خویش»
۲- بند ۶ ردیف ب ماده ۵ اساسنامه بنیاد ؛«توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و مؤثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور »
۳- بندهای یکم تا سوم ماده۳ اساسنامه بنیاد؛ «احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه، زنده نگه داشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و حفظ آثار آنها و تجلیل، تکریم ، صیانت و حمایت از خانواده‌های معظم شاهد»

ماده ۳ : مأموریت:
زمینه سازی، حمایت (مادی و معنوی) و برنامه ­ریزی برای رشد و ارتقاء(توسعه کمی و کیفی)، انسجام تشکل ها و گروه­ های جامعه ایثارگری، فعال­سازی(توانمندسازی) آن ها و ایجاد زمینه ­های لازم به واسطه انواع حمایت ها به منظور بهره­ مندی جامعه از توانمندی­ها و فعالیت­ های آنان .

ماده ۴ : اهداف:
۱- احیاء، ترویج، توسعه و تحکیم فرهنگ ایثار و شهادت در میان اقشار مختلف اجتماعی جامعه.
۲- ایجاد زمینه های لازم جهت استفاده از منابع موجود درون و برون سازمانی به منظور خدمت رسانی به ایثارگران با حفظ منزلت اجتماعی آنان .
۳- توانمندسازی یا کمک به افزایش توانایی ایثارگران در جهت برنامه ریزی اصولی برای ایجاد و توسعه تشکل­ های ایثارگری .
۴- فراهم آوردن شرایط لازم برای ایجاد ارتباط و تعامل سازنده بین تشکل ها و مراکز دولتی و غیر دولتی.
۵- بهره مندی از توانمندی های تشکل های شاهد و ایثارگر در امورات مختلف فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، بهداشتی-درمانی، مددکاری و … در فعالیت های بنیاد. 

 ماده ۵ : سیاست ها: 
۱- زمینه سازی در جهت رشد همه جانبه (فرهنگی، اقتصادی، سیاسی- اجتماعی و بهداشت و درمان) جامعه هدف، در راستای چشم انداز بیست ساله دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران.
۲- زمینه سازی جهت آشنایی جوامع بین الملل با ماهیت جامعه ایثارگری.
۳-زمینه سازی و تلاش در جهت تحقق اهداف انسانی، اسلامی و بسط و گسترش آرمان های بشر دوستانه.
۴- ایجاد رابطه سازنده بین تشکل ها و منابع موجود درون و برون بنیاد .
۵- هماهنگ نمودن کارگروه های تخصصی به منظور ایجاد زمینه برای توانمند سازی ایثارگران و تشکل های ایثارگری.
۶- سازماندهی تشکل ها به منظور توانمندسازی جامعه هدف براساس هنجارها، ارزش ها و رسوم هر منطقه.
۷- ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی آسان و سریع جامعه هدف به منظور حمایت های موجود در بنیاد و دیگر سازمان ها.

ماده ۶ : شورای بررسی مجوزها:
شورایی است که به منظور رسیدگی به پرونده های واصله از جانب استان ها که در اداره کل تشکیل می شود و اهم وظایف آن شامل؛ بررسی مفاد اساسنامه، وضعیت ایثارگری اعضای هیأت مدیره که از سوی استانداری معرفی شده اند، تأییدیه های حراست استان و پروانه فعالیت تشکل های متقاضی می باشد.
این شورا با حضور اعضاء ذیل رسمیت می یابد :
۱- مدیرکل مرکز
۲-مدیرکل حراست بنیاد
۳- ریس اداره تشکل های  مرکز
۴- کارشناس دانش پژوهان و تشکل های  استان
۵- نماینده تشکل مربوطه .

ماده ۷ : شورای هماهنگی تشکل استان:
این شورا ، به بررسی اولیه پرونده متقاضی تأسیس تشکل ، تکمیل فرم اطلاعات اعضای هیئت مدیره ، بررسی اساسنامه ، و مدارک انضمامی هر پرونده و ارسال آن به مرکز جهت بررسی نهایی اقدام می کند و پس از تأیید نهایی در طی فعالیت تشکل ها، عملکرد آنها را در چارچوب قوانین و مقررات نظارت و ارزیابی می کند و در صورت مشاهده انحراف از موضوع فعالیت، از طریق مراجع ذیصلاح اقدام قانونی، تذکر می دهد .
اعضای این شورا عبارتند از ؛
۱- مدیرکل بنیاد استان
۲- معاون فرهنگی بنیاد استان
۳- کارشناس مسئول یا رابط استانی
۴- مسئول حراست بنیاد استان
۵- سه تن از دبیران تشکل های ایثارگری  .

ماده ۸ : شرح وظایف کارشناس استان:
۱- هدایت و راهنمایی جامعه هدف در خصوص چگونگی تاسیس تشکل های ایثارگری.
۲- بررسی اولیه پرونده های درخواستی تأسیس تشکل ها و اعلام نظر و ورود اطلاعات آن به بانک اطلاعاتی تشکل هایی که دارای مجوز از وزارت کشور می باشند .
۳- معرفی اعضاء هیأت مدیره تشکل ها به اداره حراست بنیاد جهت بررسی صلاحیت فردی
۴-شرکت منظم در جلسات شورای هماهنگی تشکل ها
۵- داشتن تعامل هم افزا با تشکل ها و تشکیل و هماهنگی کارگروه های تخصصی به منظور ارتقاء توانمندسازی آن ها .
۶- برنامه ریزی جهت برگزاری دوره های آموزشی حسب مورد به منظور تقویت و افزایش توانمندسازی اعضاء تشکل ها
۷- رسیدگی به مسایل و مشکلات تشکل های شاهد و ایثارگر و حمایت های مادی و معنوی از آنها بر حسب مجاری قانونی و منابع پیش بینی شده.
۸- نظارت و ارزیابی و اخذ گزارش مستمر از عملکرد تشکل های استان جهت پیشگیری از هر گونه انحراف و ارائه گزارش به شورای هماهنگی و مرکز در دوره­های سه ماهه، شش ماهه و سالانه
۹- جمع بندی و ارائه گزارش عملکرد تشکل های استان به شورای هماهنگی جهت ارزیابی تشکل ها
۱۰- تأکید بر عدم انجام فعالیت اقتصادی و هر گونه اقداماتی که مغایر با اهداف و مفاد مندرج در اساسنامه تشکل قید گردیده است.
۱۱- مساعدت و همکاری در امور فرهنگی و اجتماعی با تشکل ایثارگری بر حسب صلاح­دید و مقدورات اداره کل بنیاد استان.
۱۲- معرفی تشکل ایثارگری به سازمان ­ها و ارگان ­های دولتی استان حسب ضرورت و به منظور مساعدت در اجرای امور فرهنگی با هماهنگی بنیاد استان .

ماده ۹: موضوع فعالیت تشکل ها:
موضوع فعالیت تشکل مشتمل بر یکی از موارد علمی، آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، هنری، بهداشت و درمان، سلامت روان، مددکاری، حقوقی، اجتماعی در راستای خدمت­رسانی به خانواده ­های معظم شهدا، ایثارگران و خانواده­ هایشان می­باشد.

ماده ۱۰ : حقوق و وظایف اجرایی تشکل ها:
تشکل های شاهد و ایثارگر می توانند در محورهای مشروح ذیل فعالیت نمایند:
۱- ترویج فرهنگ ایثار و شهادت با استفاده از ظرفیت های موجود در جامعه ایثارگران و معرفی آنان به حوزه ­های گوناگون فرهنگی و اجتماعی و دستگاه­ های اجرایی کشور.
۲- تلاش در جهت تحقق حقوق ایثارگران و خانواده های معظم شاهد بر اساس مصوبات قانونی و مفاد مندرج در قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران.
۳- ارائه خدمات علمی، فرهنگی، آموزشی، پژوهشی، هنری، مددکاری، حقوقی و حمایتی، بهداشتی و درمانی به خانواده های معظم شهدا، ایثارگران.
۴- ایجاد تعامل دوسویه با بنیاد شهید و امور ایثارگران در راستای تحقق اهداف تشکل­ ها.
۵- انتشار هر گونه نشریات، ماهنامه و گاهنامه در حوزه فعالیت های فرهنگی و ترویج و نهادینه­ سازی اصول و مبانی فرهنگ ایثار و شهادت با اخذ مجوز از مبادی ذیصلاح ، بلامانع است .
۶- کمک به اجرای برنامه­ها و پروژه­های دستگاه­های دولتی و عمومی غیر دولتی از طریق توافق و تفاهم با آنها در راستای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و نیز خدمات­رسانی به خانواده­ های شاهد و ایثارگر.
۷- برگزاری اجتماعات و راهپیمای­ها و سخنرانی، میزگرد، تریبون آزاد، نصب تابلوهای تشکل ­ها، مراسم، همایش، نمایشگاه، چاپ­ نشر با اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح.  
۸- همسویی و همفکری تشکل ایثارگری با اهداف و منویّات فرهنگی بنیاد با استفاده از شیوه های مطلوب و صحیح فرهنگی و ظرفیت و توانمندیهای موجود در جامعه­ ی هدف.

تبصره۶: انتشار نشریه از سوی تشکل ها با اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خواهد بود.

 تبصره ۷: شرکت تشکل در مجامع بین ­المللی، دوره ­های آموزشی و نمایشگاه­ ها و همایش­ ها باید با اطّلاع کتبی مرکز دانش پژوهان و تشکل ­ها انجام گیرد.

تبصره ۸: هیچ یک از تشکل های شاهد و ایثارگر در ذیل فعالیت خود، حق صدور کارت شناسایی با عنوان ایثارگر ندارند. 

ماده  ۱۱:  حمایت از تشکل ها:
نحوه حمایت از تشکل ها در دو بخش حمایت مادی و معنوی به انجام می رسد که متعاقبا طی دستورالعمل اجرایی از طریق اداره کل به استان ها ابلاغ می گردد.
۱- نحوه حمایت مادی از تشکل ها :
الف- حمایت مالی(یارانه نقدی) براساس مجوزهای قانونی و منابع تخصیص یافته در دو نوبت از سال ، بر اساس سرانه فعالیت و ارزیابی های کمی و کیفی که توسط شورای هماهنگی تشکل ها از طریق اداره کل در آغاز هر سال مشخص و ابلاغ می شود .
تبصره ۹ : مجموعه فعالیت ها یی که مورد حمایت مالی قرار می گیرند ، عبارت است از؛ مشارکت در برپایی مراسم، همایش، نمایشگاه ، جشنواره ها… و همچنین مشارکت در تولیدات محصولات علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی و….
تبصره۱۰: هرگونه حمایت از واحدهای تابعه در سطح کشور در موضوعات مندرج در  تبصره ۹ منوط به مواردی همچون:
۱- هماهنگی با اداره کل و واحدهای تابعه در بدو فعالیت
۲- اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح
۳- سقف مبلغ معاملات(هزینه کرد) و براساس مقررات (کد اقتصادی) و رسیدهای دریافتی ضمیمه خواهد بود.
تبصره۱۱: در صورتی که موضوع در قالب قرارداد باشد حتما می باید از سه ماه قبل با اداره کل و یا واحدهای تابعه در سطح کشور براساس ضوابط و مقررات جاری بنیادهماهنگی لازم به عمل آید.
 ۲- نحوه حمایت غیرمادی از تشکل ها  :
الف-بکارگیری ظرفیت نخبگانی در راستای نهادینه نمودن مدیریت دانش در جهت توانمندسازی تشکل ها .
ب-  تشکیل کارگروه های تخصصی تشکل ها ، شامل تشکیل کمیسیون ها و جلسات هم اندیشی جهت ساماندهی و عملیاتی نمودن برنامه ها و سیاست های اجرائی مرکز در حوزه تشکل ها.  
ج – معرفی تشکل ها به نهادها و سازمان ها برای فعالیت در جهت ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در صورت مهیا بودن بستر آن (می تواند در قالب تفاهم نامه با دستگاه های ذیربط صورت پذیرد).